Έναν (στιγμιαίο) καφέ παρακαλώ!
Πέρα από την απόλαυση, ο στιγμιαίος καφές είναι πλούσιος σε ευεργετικά συστατικά όπως τα αντιοξειδωτικά και πιο συγκεκριμένα σε μια κατηγορία πολυφαινολών που λόγω χλωρογενικά οξέα. Τα εν λόγω αντιοξειδωτικά τα τελευταία χρόνια έχουν ερευνητικά συσχετιστεί με πολλά οφέλη για την καλή μας υγεία.
Τι πρέπει να ξέρεις για τον στιγμιαίο καφέ
Πρώτη ύλη για την παρασκευή του στιγμιαίου καφέ αποτελεί ο καρπός του καφεόδεντρου. O αειθαλής θάμνος της καφέας χρειάζεται έως και πέντε χρόνια για να φτάσει στο στάδιο της ώριμης παραγωγής. Οι σωστές δόσεις ηλιακού φωτός, το τακτικό πότισμα, το λίπασμα και ο έλεγχος παρασίτων είναι παράμετροι στις οποίες δίνεται ιδιαίτερη σημασία, καθώς θα πρέπει να επιλέγονται καλλιέργειες υψηλών προδιαγραφών ποιότητας, από τις σημαντικότερες χώρες παραγωγής καφέ του κόσμου. Η επιλογή γίνεται σχολαστικά από τις ποικιλίες Arabica και Robusta, διασφαλίζοντας έτσι την υψηλή ποιότητα του τελικού προϊόντος. Όταν το καφεόδεντρο βγάλει καρπούς, αυτοί συλλέγονται προσεχτικά, στεγνώνουν με φυσικό τρόπο στον ήλιο και αφαιρείται ο εξωτερικός φλοιός. Ακολούθως ξεπλένονται με νερό ώστε να απομακρυνθεί και το τελευταίο ίχνος πούλπας, και αφαιρείται το εσωτερικό φλούδι, ώστε να προκύψουν οι πράσινοι κόκκοι καφέ.
Πριν συσκευασθούν σε σακιά και εξαχθούν σε όλο τον κόσμο, οι καρποί ταξινομούνται και ελέγχονται για να εξασφαλιστεί η υψηλή ποιότητα του τελικού προϊόντος. Σε επόμενη φάση γίνεται ανάμιξη των διαφόρων ειδών για να επιλεγεί και να προκύψει το γνωστό μας χαρμάνι. Η μίξη των κόκκων για την κάθε διαφορετική γεύση της εκάστοτε συνταγής στιγμιαίου καφέ (σύμφωνα με το γευστικό προφίλ των καταναλωτών) απαιτεί πείρα, τεχνική και φαντασία, αφού κάθε συνδυασμός προσφέρει διαφορετικό γευστικό και αρωματικό αποτέλεσμα. Οι κόκκοι που επιλέγονται για την παρασκευή του προέρχονται από διάφορες περιοχές του κόσμου (Βραζιλία, Κολομβία, Κένυα, Κόστα Ρίκα, Βιετνάμ, Ακτή Ελεφαντοστού κα).
Οι ειδικοί συνδυάζουν αριστοτεχνικά τις εκλεκτότερες ποικιλίες, με στόχο έναν καφέ με ποιοτική σταθερότητα, απόλυτα προσαρμοσμένο στις προτιμήσεις των καταναλωτών. Μετά οι εκλεκτοί κόκκοι καφέ καβουρδίζονται και ακολούθως αλέθονται με ιδιαίτερη φροντίδα, αναδεικνύοντας πλήρως τις αρωματικές και γευστικές τους ιδιότητες. O καβουρδισμένος και αλεσμένος καφές εκχυλίζεται σε ειδικά σχεδιασμένα φίλτρα που κρατούν το κατακάθι. Το ένα φιλτράρισμα διαδέχεται το άλλο μέχρι να αποβληθεί και το τελευταίο ίχνος από το κατακάθι. Αφού φιλτραριστεί πλήρως και απομακρυνθεί όλο το κατακάθι, ουσιαστικά φτάνει στην κούπα μας μόνο η «καρδιά» του καφέ, ένα 100% φυσικό προϊόν. Αυτό βράζεται σε νερό και εν συνεχεία αφυδατώνεται, για να προκύψει ένα τελικό προϊόν στιγμιαίου καφέ. Η διαδικασία αυτή γίνεται ώστε να μπορεί να διαλυθεί εύκολα και ομοιόμορφα σε ζεστό ή κρύο νερό. Αυτό είναι λοιπόν το ταξίδι του στιγμιαίου καφέ, από το δέντρο μέχρι την κούπα ή το ποτήρι.
Τα οφέλη που έχει ο στιγμιαίος καφές
Είτε ζεστός είτε κρύος εμπεριέχει καφεΐνη και πολλά σημαντικά αντιοξειδωτικά συστατικά. Αυτά είναι που του δίνουν σημαντικές ευεργετικές ιδιότητες όσον αφορά στην υγεία μας με βάση πάντα την υπάρχουσα επιστημονική βιβλιογραφία:
Ενίσχυση της αντιοξειδωτικής μας ικανότητας.
Ο στιγμιαίος καφές θεωρείται σήμερα ένα φυσικό αντιγηραντικό χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε αντιοξειδωτικές ουσίες, με κυριότερες από αυτές τα χλωρογενικά οξέα. Τα εν λόγω συστατικά καταπολεμούν το οξειδωτικό στρες, το οποίο ευθύνεται σε σημαντικό βαθμό για τη γήρανση των κυττάρων μας.
Μείωση κινδύνου για καρδιαγγειακά
Η πρόσληψη καφέ σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας και εγκεφαλικού επεισοδίου. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση τριών έως τεσσάρων φλιτζανιών καφέ μειώνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο κατά 19% και τις καρδιαγγειακές παθήσεις κατά 15% σε σύγκριση με την μη κατανάλωση καφέ.
Πρόληψη εγκεφαλικών δυσλειτουργιών
Ο στιγμιαίος καφές περιέχει καφεΐνη, η οποία γνωρίζουμε ότι σχετίζεται με την ενεργοποίηση των εγκεφαλικών κέντρων και την μεγαλύτερη τόνωση και εγρήγορση. Παράλληλα, τα αντιοξειδωτικά του καφέ έχουν σήμερα συσχετιστεί με προστασία από εκφυλιστικές νευρολογικές διαταραχές, όπως η νόσος του Parkinson και του Alzheimer.
Πρόληψη σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ είναι ένα νόσημα με πολύ μεγάλη συχνότητα εμφάνισης. Χαρακτηρίζεται από τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Ερευνητικά δεδομένα έχουν ταυτίσει την κατανάλωση καφέ με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ, κυρίως λόγω των αντιοξειδωτικών συστατικών του.
Βελτίωση ηπατικής λειτουργίας
Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι οι λάτρεις του καφέ έχουν μειωμένο κίνδυνο ηπατικών δυσλειτουργιών. Από τα αποτελέσματα μιας μεγάλης μεταανάλυσης η οποία δημοσιεύτηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό European Journal of Gastroenterology & Hepatology και περιλάμβανε σειρά επιμέρους μελετών, φάνηκε ότι ο κίνδυνος για επιπλοκές στο συκώτι σε άτομα που πίνουν καφέ είναι σημαντικά χαμηλότερος.
Ήξερες ότι…
Ο στιγμιαίος καφές είναι ένα από τα πιο δημοφιλή ροφήματα παγκοσμίως. Στην Ελλάδα αποτελεί μια από τις πιο αγαπημένες συνήθειες, είτε υπό τη μορφή ενός ζεστού στιγμιαίου ή ενός δροσερού φραπέ. Πρωτοεμφανίστηκε την άνοιξη του 1938 στην Ελβετία. Από τότε ταξίδεψε σε όλον τον κόσμο και εξελίχθηκε στο γνωστό αγαπημένο ρόφημα. Η κρύα όμως μορφή του στιγμιαίου καφέ, ο γνωστός σε όλους μας φραπέ, δημιουργήθηκε στη χώρα μας. Tο 1957 στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, ένας εργαζόμενος έκανε τη μεγάλη «ανακάλυψη»: ανακάτεψε στο σέικερ στιγμιαίο καφέ με κρύο νερό. Αυτή ήταν και η στιγμή της γέννησης της ιδέας του frappe! Από τότε, το παγωμένο ρόφημα στιγμιαίου καφέ διαδόθηκε σε όλον τον κόσμο και ταυτίστηκε με την ελληνική κουλτούρα.
Λίγα λόγια για τον decaf
Ο decaf στιγμιαίος καφές αποτελεί μια επιλογή ροφήματος χωρίς καφεΐνη. Έχει φυσικά ως πρώτη ύλη τον καρπό του καφέ, από τον οποίο όμως έχει αφαιρεθεί η καφεΐνη με φυσικό τρόπο, με μια διαδικασία που λέγεται αποκαφεϊνοποίηση. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι και μέθοδοι αποκαφεϊνοποίησης. Αν και όλες θεωρούνται ασφαλείς και έχουν το ίδιο αποτέλεσμα, αυτή που χρησιμοποιείται για το στιγμιαίο καφέ είναι η πιο φυσική, καθώς γίνεται μόνο με τη χρήση νερού. Όσον αφορά τη διατροφική του αξία, ξεχωρίζει για το αντιοξειδωτικό του περιεχόμενο, το οποίο είναι αντίστοιχο με του κανονικού.
Συχνές ερωτήσεις για τον στιγμιαίο καφέ
Πόσο στιγμιαίο καφέ μπορεί να πιει μια έγκυος ;
Για πολλές γυναίκες που μπαίνουν σε μια περίοδο εγκυμοσύνης μια από τις πιο συχνές ανησυχίες έχει να κάνει με το κατά πόσο επιτρέπεται να πίνουν στιγμιαίο καφέ. Η απάντηση είναι πως σαφέστατα και δεν απαγορεύεται σε μια έγκυο να πιει στιγμιαίο καφέ. Το πόσο θα πιει εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από την ημερήσια πρόσληψη καφεΐνης που συστήνεται για αυτήν. Το όριο αυτό διαμορφώνεται στα 200 – 250 mg , όταν για έναν υγιή ενήλικα είναι στα 400 mg. Ένας στιγμιαίος καφές, με βάση τη συνήθη δοσολογία παρασκευής του, περιέχει για τον κρύο περί τα 160 mg και για το ζεστό περίπου 110 mg. Δηλαδή η κατανάλωσή του είναι απόλυτα μέσα στα φυσιολογικά όρια για μία έγκυο. Θα πρέπει όμως να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις «κρυφές» πηγές καφεΐνης. Για παράδειγμα μια κούπα μαύρο τσάι μπορεί να μας δώσει μέχρι και 40 mg. Ένα αναψυκτικό τύπου cola μέχρι 40 mg. Ένα ice tea μέχρι 25 mg. Ένα μέτριο κομμάτι μαύρης σοκολάτας μέχρι 20 mg. Είναι λοιπόν σημαντικό για μια έγκυο να συνυπολογίσει τη συνολική ποσότητα καφεΐνης που θα προσλάβει καθημερινά από τα τρόφιμα και τα ροφήματα που θα καταναλώσει. Ο decaf στιγμιαίος θα μπορούσε να αποτελέσει μια εξαιρετική επιλογή για μια έγκυο που θέλει να πιει περισσότερο καφέ, καθώς εκεί η καφεΐνη είναι ελάχιστη και δεν ξεπερνάει τα 2 - 3 mg ανά φλιτζάνι.
Είναι φυσικός ο αφρός του στιγμιαίου καφέ ;
Τι είναι τελικά αυτός ο περίφημος αφρός ενός frappé; Για την παρασκευή του frappé απαιτείται το «χτύπημά» του σε σέικερ ή η χρήση ειδικού μηχανήματος ανάμειξης. Ο αφρός του καφέ λοιπόν δεν είναι τίποτε άλλο από φυσαλίδες αέρα εγκλωβισμένες ανάμεσα σε νερό και καφέ και αποτελεί ένα απολύτως φυσικό προϊόν-αποτέλεσμα.
Ποια η σχέση του στιγμιαίου καφέ με το στομάχι ;
Σε πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε από το τμήμα Διατροφής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, διερευνήθηκε η επίδραση που έχουν διάφοροι τύποι καφέ – εκ των οποίων και ο κρύος στιγμιαίος καφές - στο γαστρεντερικό σύστημα, την πίεση και το στρες. Η μελέτη έδειξε ότι η κατανάλωση καφέ δεν συσχετίστηκε με γαστρεντερικά συμπτώματα ή αυτοαναφερόμενο στρες, καταρρίπτοντας έτσι τον μύθο ότι ο καφές και ιδιαίτερα ο κρύος στιγμιαίος προκαλεί προβλήματα στο στομάχι, σε ανθρώπους φυσικά που δεν πάσχουν από γαστρεντερικά νοσήματα. Στο σημείο ωστόσο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι για όλα τα είδη καφέ ο τρόπος παρασκευής παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς η υπερβολική προσθήκη καφέ ή/και νερού μπορεί να κάνει έναν καφέ πιο βαρύ από κάποιον άλλο.
Κάνω δίαιτα μπορώ να πίνω στιγμιαίο καφέ;
Η απάντηση είναι πως ναι είναι. Ο στιγμιαίος καφές, είτε ζεστός είτε κρύος δεν απαιτεί πολύ γάλα ή αφρόγαλα ή κάποια κρέμα από γάλα για να καταναλωθεί. Το γεγονός αυτό του δίνει ένα σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με άλλα είδη καφέ όπως ο freddo καπουτσίνο ή ροφήματα καφέ με φυτικές κρέμες ή άλλα πρόσθετα λιπαρά. Αν αναλογιστεί κανείς ότι η βασική θερμιδική επιβάρυνση σε έναν καφέ είναι το γάλα στις διάφορες μορφές του, τότε εύκολα διαφαίνεται ότι ο frappé θα μπορούσε να αποτελέσει μια πολύ καλή επιλογή για ανθρώπους που προσέχουν το βάρος τους. Από εκεί και πέρα, όπως ισχύει για όλα τα είδη καφέ, η ζάχαρη που θα βάλουμε προσδίδει επιπλέον θερμίδες, που αντιστοιχούν σε είκοσι ανά κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη. Κατά συνέπεια όσο το λιγότερο τόσο το καλύτερο, ενώ και η χρήση κάποιου γλυκαντικού όπως η στέβια αντί για ζάχαρη θα μπορούσε να μας γλιτώσει από τις επιπλέον θερμίδες της ζάχαρης. Παράλληλα, ο στιγμιαίος καφές έχει ως βασικό συστατικό του την καφεΐνη. Ένας ζεστός στιγμιαίος καφές θα μας δώσει περίπου 110 mg καφεΐνης και ένας κρύος περίπου 160, με βάση τη συνήθη δοσολογία που χρησιμοποιούμε για την παρασκευή του (3γρ ζεστού ή 4γρ κρύου).
Τέλος, η καφεΐνη είναι μία από τις λίγες φυσικές ουσίες που έχει βρεθεί ότι μπορεί να βοηθήσει την καύση του λίπους, καθώς μελέτες έχουν δείξει ότι αυξάνει το μεταβολικό μας ρυθμό, τις καύσεις μας δηλαδή, κατά ένα ποσοστό που κυμαίνεται από 3 – 11 % . Άλλες μελέτες δείχνουν ότι τα αντιοξειδωτικά του καφέ και ιδιαιτέρως τα χλωρογενικά οξέα που βρίσκουμε σε αφθονία στο στιγμιαίο καφέ, μπορεί να σχετίζονται με μείωση του κεντρικού λίπους μας.
