10 ερωτήσεις για το Ghosting ... και τους έρωτες που ξαφνικά εξαφανίζονται

Τον ή τη γνωρίζεις κάπου ξαφνικά και σε γοητεύει αμέσως. Πιθανόν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή μέσω μιας πρώτης σύντομης δια ζώσης γνωριμία, που συνήθως συνεχίζεται και συντηρείται διαδικτυακά. Αρέσετε ο ένας στον άλλον, απολαμβάνετε σπιρτόζικους ερωτικούς διαλόγους  και θεωρείτε αυτονόητο το πάρε δώσε φωτογραφιών. Κάποια στιγμή,  αρχίζετε να προβάρετε το δυναμικό της χημείας σας και στις από κοντά επαφές με εξόδους, στιγμές σε πιο prive χώρους και σεξ.

Και παρόλο που όλα βαίνουν καλώς και η σχέση δεν έχει πάει ιδιαίτερα μακριά, ξαφνικά εκείνος ή εκείνη... εξαφανίζεται.

Ανησυχείς γιατί δεν απαντά στα μηνύματά σου και στις κλήσεις σου, παρόλο που ο τοίχος του επιβεβαιώνει ότι ζει και βασιλεύει. Δεν μπορείς να καταλάβεις ποιος είναι ο λόγος που πλέον σε αποφεύγει και γιατί εξαφανίστηκε χωρίς καμία απολύτως εξήγηση. Και φυσικά αναρωτιέσαι τι έχεις κάνει λάθος.

Η Αλεξάνδρα Μιχοπούλου, κλινικός ψυχολόγος στο Αχιλλοπούλειο Νοσοκομείο Βόλου, εξειδικευμένη σε προβλήματα σχέσεων ζεύγους και οικογένειας, είναι η ειδικός με την οποία μιλήσαμε για το ghosting. Μια μορφή απότομου χωρισμού χωρίς εξηγήσεις, που όχι μόνο είναι πλέον  συχνό φαινόμενο, αλλά προκαλεί ιδιαίτερη αναστάτωση και πόνο στα ανυποψίαστα θύματα.

Κυρία Μιχοπούλου, τι ακριβώς είναι το ghosting;

Είναι ο απότομος και χωρίς αιτιολόγηση χωρισμός. Όταν κάποιος εξαφανίζεται σκόπιμα, δηλαδή  το παίζει «φάντασμα», για να αποφύγει τη συνέχεια της σχέσης, χωρίς να δώσει καμία εξήγηση για την ξαφνική διακοπή της. Και μάλιστα αυτό δεν έχει να κάνει με την πίεση της δέσμευσης, επειδή μπορεί η σχέση να είναι στο αρχικό ακόμα στάδιό της. Το ghosting, πάντως, για τους ειδικούς της ψυχικής υγείας είναι μια μορφή χρήσης σιωπηλής βίας.  Αφήνει τον άλλο μετέωρο, σύξυλο και ανίσχυρο. Όχι μόνο στερημένο από τις απαραίτητες πληροφορίες που θα τον βοηθούσαν να επεξεργαστεί το βίωμα και την εμπειρία αλλά και φιμωμένο, χωρίς τη δυνατότητα να απαντήσει εκφράζοντας τα συναισθήματά του (απογοήτευση, πόνο, θυμό κλπ), κάτι που θα τον βοηθούσε να διατηρήσει την αυτοεκτίμησή του.

Τι δε θέλει να πει κάποιος που καταφεύγει στο  ghosting;

Είναι ο πιο εύκολος τρόπος να πει κάποιος χωρίς λόγια στον άλλο: «Δεν ενδιαφέρομαι (πια)», «Δεν ήθελα σχέση αλλά μόνο σεξ», «Επέστρεψα στην προηγούμενη σχέση μου», «Πιστεύω ότι τελικά δεν ταιριάζουμε για σχέση», ή «Γνώρισα άλλον/η».

To ghosting είναι νέα “μόδα”;

Η εγκατάλειψη κάποιου χωρίς να δοθούν ούτε εξηγήσεις ούτε σημεία ζωής είναι μια πρακτική που πάντα υπήρχε.  Είναι παλιό, εξάλλου, και το «στρίβειν δια του αρραβώνος». Τότε όμως όλο αυτό είχε να κάνει περισσότερο με τον φόβο της δέσμευσης και την πίεση για γάμο, και βέβαια ήταν περισσότερο ανδρική συμπεριφορά. Αντίθετα, τώρα η τεχνολογία ευνοεί αυτού του είδους την εξαφάνιση, λόγω της ταχύτητας που χαρακτηρίζει το σύγχρονο τρόπο συνάντησης και χωρισμούς και στα δυο φύλα. Η κοινωνική δικτύωση μάλιστα και οι εξειδικευμένοι ιστότοποι εξασφαλίζουν τις ιδανικές συνθήκες για το ghosting. Mε ένα κλικ γνωρίζεις κάποιον και με ένα κλικ τον αφήνεις. Το φαινόμενο επομένως είναι πιο συχνό από ποτέ, αφού όπως επιβεβαιώνει πρόσφατη ευρωπαϊκή μελέτη, ένα 65% ανδρών και γυναικών έχει καταφύγει στο ghosting, προκειμένου να διακόψει μια σχέση, ενώ ένα 72% έχει πέσει θύμα αυτού.

Διάβασε επίσης: 7 + 1 σημάδια ότι δεν βλέπει εσένα και τη σχέση σας σοβαρά

Ποιοι το κάνουν;

Όταν κάποιος πέσει θύμα ghosting στρέφεται στον εαυτό του να καταλάβει πού έφταιξε και αναλύει τη συμπεριφορά του. Όμως είναι ψυχολογικά αποδεδειγμένο ότι το φαινόμενο αυτό δεν έχει να κάνει τόσο με τη συμπεριφορά αυτού που εγκαταλείφτηκε, όσο με εκείνη αυτού που εγκατέλειψε τον άλλο. Σε σχετικές έρευνες γίνεται λόγος για άτομα ανασφαλή, με τάση να αποφεύγουν τη συναισθηματική οικειότητα. Ζώντας τα ίδια έντονο το άγχος εγκατάλειψης, προτιμούν να φύγουν πρώτοι για να έχουν τον έλεγχο. Με μια κλινική ματιά, ανακαλύπτουμε συχνά διαταραχές μεταιχμιακής (μεθοριακής) προσωπικότητας  είτε ναρκισσιστικού είτε ψυχοπαθητικού τύπου. Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή συνήθως μέσω του ελέγχου του άλλου και της σχέσης προσπαθούν να ελέγξουν την ίδια τους την εικόνα (που τη θέλουν ιδανική). Στη διαταραχή ψυχοπαθητικού τύπου πρόκειται συνήθως για άτομα που δε διαθέτουν αρκετή ενσυναίσθηση και βλέπουν τον άλλο σαν χρηστικό αντικείμενο.

Οι κοινωνικοί ψυχολόγοι  μιλούν για ένα (γενικότερο και αυξανόμενο στις μέρες μας) φαινόμενο διαστροφικής συμπεριφοράς, όπου ο άλλος δεν αντιμετωπίζεται ως πρόσωπο με δικά του συναισθήματα και ανάγκες αλλά ως αντικείμενο. Όταν μάλιστα εξετάζεται η περίπτωση της  μακρόχρονης δέσμευσης, το ιδανικό και επιθυμητό ταίρι πρέπει να ανταποκρίνεται σε καταναλωτικού τύπου προδιαγραφές, πράγμα που σημαίνει ότι το μη επιθυμητό προϊόν απορρίπτεται γρήγορα.

Το να εξαφανίζεται κάποιος ξαφνικά μπορεί να είναι και δείγμα δειλίας;

Ναι, γίνεται επίσης λόγος για δειλία, κυρίως σε άνδρες που τρέμουν από φόβο στην ιδέα να πουν στην πρώην αγαπημένη τους ότι όλα τελείωσαν, όταν νιώθουν ότι η σχέση τους έγινε πιεστική ή βαρετή. Μην μπορώντας να εκφραστούν ξεκάθαρα και με τη δικαιολογία ότι δεν αντέχουν να δουν τον άλλο να πληγώνεται, καταφεύγουν στην απότομη σιωπηλή ρήξη. Οι ψυχαναλυτές ερμηνεύουν τον φόβο αυτό με άλυτα προβλήματα της οιδιπόδειας περιόδου και δυσκολία αποχωρισμού από τη μητέρα λόγω αυξημένων ενοχών κατά την παιδική ηλικία. 

Διάβασε και αυτό: Ο #1 λόγος σύγκρουσης στις σχέσεις που δεν τον φαντάζεσαι καν!

Πώς νιώθει αυτός που μένει στα “κρύα του λουτρού”, όταν ο άλλος εξαφανίζεται;

Ενώ για τους περισσότερους  το ghosting μπορεί να σημαίνει ότι ο άλλος δεν τους σεβάστηκε και  τους χρησιμοποίησε, για τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση ο πόνος είναι μεγάλος. Ήδη μια απόρριψη πονάει, επιπλέον αισθάνεσαι ασήμαντος, ανόητος, ευκολόπιστος καθώς και ανίσχυρος. Τι λένε χαρακτηριστικά οι  ψυχολογικές έρευνες για κάποιον που μένει ghosted; Αισθάνεται εγκατάλειψη, απώλεια εμπιστοσύνης και βαθιά απαξίωση. Είναι μόνος και αντιμέτωπος με πλήθος ερωτημάτων. Δε διαθέτει τα συνηθισμένα στοιχεία που βοηθούν  την κατανόηση και τη νοηματοδότηση μιας κατάστασης. Χωρίς τον παραμικρό έλεγχο, δημιουργείται μέσα του συναισθηματική απορρύθμιση. Μια από τις πιο ύπουλες πτυχές του ghosting είναι ότι δε μας κάνει μόνο να αμφισβητήσουμε την ισχύ της σχέσης που είχαμε, μας κάνει να αμφισβητήσουμε και τον ίδιο μας τον εαυτό. Διάφορα βασανιστικά ερωτήματα κατακλύζουν εμμονικά  το μυαλό μας: «Γιατί δεν έβλεπα καθαρά;”, “Πώς δεν κατάλαβα το χαρακτήρα του άλλου;”, “Τι έκανα για να το προκαλέσω αυτό;”. “Πώς να προστατέψω τον εαυτό μου για να μην ξαναπάθω τα ίδια;”.

Γιατί όμως πονά τόσο πολύ;

Όταν δεχόμαστε μια απόρριψη, η αυτοεκτίμησή μας μπορεί να πέσει κατακόρυφα. Έρευνες δείχνουν ότι τα ίδια σημεία του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται όταν νιώθουμε σωματικό πόνο, δραστηριοποιούνται επίσης και με τον συναισθηματικό πόνο της  ξαφνικής εγκατάλειψης. Αυτό  σημαίνει ότι με ένα ψυχικά οδυνηρό βίωμα προειδοποιείται ο εγκέφαλος για επερχόμενη απειλή και επικεντρωνόμαστε στην αντιμετώπιση τυχόν τραύματος με έκκριση φυσικών αναλγητικών. Η ποσότητα των ουσιών αυτών όμως ελαχιστοποιείται σε περίπτωση χρονιότητας (επανειλημμένες καταστάσεις ή μεγάλη διάρκεια πένθους μιας σχέσης).

Διάβασε επίσης: Xώρισες; Αυτά είναι τα στάδια που θα περάσεις

Ποια είναι η παγίδα που πρέπει να αποφύγει κάποιος που έρχεται αντιμέτωπος με έναν ξαφνικό και χωρίς καμία εξήγηση χωρισμό;

Η παγίδα που δεν πρέπει να πέσει είναι η τάση να βάζει τον εαυτό του σε μεγεθυντικό φακό για να βρει τυχόν λάθη. Η αυτοενοχοποίηση είναι δυστυχώς το πρώτο αντανακλαστικό του θύματος, που αν δε συνέλθει έγκαιρα, οδηγείται  σιγά-σιγά στην κατάθλιψη. Θα ξεκολλήσει μόνο όταν καταλάβει ότι δε χρειάζεται να απαντήσει σε όλες αυτές τις ερωτήσεις που έρχονται αυτόματα και τον βάζουν σε ένα χρόνιο φαύλο κύκλο.

Αυτό που θα μπορούσαμε ίσως να προτείνουμε να κάνει, αν πέφτει διαρκώς θύμα  ghosting,  είναι με τη βοήθεια του ειδικού να αναρωτηθεί ποια ανάγκη το οδήγησε στο να ξεγελαστεί. Μήπως, ενώ είχε όλα τα στοιχεία  για να καταλάβει ότι κάτι δεν πήγαινε καλά στη συμπεριφορά του άλλου, τα αγνόησε; Μήπως μόνος του ή μόνη της έφτιαξε μια ιστορία που δεν υπήρχε (για τον άλλο); Αν το άτομο εντοπίσει το «μοντέλο»  της ατομικής του συμπεριφοράς, θα μπορεί στην επόμενη σχέση να είναι πιο υποψιασμένο, λιγότερο βιαστικό και παρορμητικό, πιο διερευνητικό και ανοιχτό στο να παρατηρήσει τον εαυτό του και τον άλλο μέσα στη σχέση.  

Μετά από ένα ή περισσότερα επεισόδια απότομου χωρισμού είναι δύσκολο να εμπιστευθείς ξανά;

Η ανάγκη να προβλέψεις και να ελέγξεις τα πάντα είναι συχνά το επόμενο ψυχοσυναισθηματικό στάδιο. Που όμως πρέπει να ξεπεραστεί, επειδή το χειρότερο απ’ όλα είναι να ζήσεις τον επόμενο καιρό μέσα σε κλίμα φόβου και παράνοιας. Αν όντως αισθάνεσαι θύμα μιας σκληρής και απάνθρωπης συμπεριφοράς, θα πρέπει να σκεφτείς εναλλακτικά, πχ. ότι ήταν μια τυχαία κακή γνωριμία και ότι το πιθανότερο είναι ότι δε θα ξανασυμβεί.  Άλλωστε, δεν είναι όλοι οι άνθρωποι έτσι.

Τι μπορεί να βοηθήσει για μια πιο γρήγορη επανάκαμψη;

Πρακτικά οι «παραδοσιακές» συμβουλές  προκύπτουν από την κοινή λογική. Να μιλήσει το άτομο που έχει πέσει θύμα του ghosting  με φίλους και συγγενείς και άτομα που το αγαπούν και το στηρίζουν. Να δραστηριοποιηθεί με πράγματα που του αρέσουν. Έτσι, θα ανέβει  μέσα του το επίπεδο των ενδορφινών (ορμόνες της ευτυχίας). Να γράψει τις σκέψεις του σαν ημερολόγιο, όπως του έρχονται στο μυαλό. Και το σημαντικότερο, να δείξει καλοσύνη και επιείκεια στον εαυτό του, έτσι ώστε να προχωρήσει μπροστά, κρατώντας την αξιοπρέπειά του και επικεντρώνοντας στο μέλλον, στην υγεία και στην ευεξία του.